Autor: r.pr. Marek Konieczny
Przyjęcie na studia następuje w drodze rekrutacji, potwierdzenia efektów uczenia się lub przeniesienia z innej uczelni. W niniejszym artykule zajmiemy się tą pierwszą i najpopularniejszą formą przyjęcia na studia – rekrutacją.
Po pierwsze zacząć należy od określenia stopnia studiów, na które chcemy aplikować.
Na studia I stopnia (np. licencjackie i inżynierskie) oraz studia jednolite magisterskie może być przyjęta osoba, która zdała egzamin maturalny. W przypadku cudzoziemców może zostać przyjęta na studia osoba, która posiada równoważnik świadectwa dojrzałości, uznany w odpowiednich przepisach.
Na studia II stopnia (np. magisterskie) może być przyjęta osoba, która ukończyła inne studia (np. I stopnia lub jednolite magisterskie).
Następnie powinniśmy określić czy interesują nas studia stacjonarne czy niestacjonarne. Studia stacjonarne na uczelni publicznej są bezpłatne, zaś niestacjonarne najczęściej są płatne. Natomiast na uczelni niepublicznej zarówno studia stacjonarne jak i niestacjonarne mogą (i zazwyczaj są) płatne.
Studia niestacjonarne zwyczajowo charakteryzują się tym, że odbywają się w formie zjazdów weekendowych, ale należy zaznaczyć, że przepisy nie regulują kiedy odbywają się studia niestacjonarne jak i stacjonarne, dlatego każdorazowo należy sprawdzić na uczelni kiedy odbywają się zajęcia, bowiem często do Rzecznika Praw Studenta zgłaszają się rozczarowani studenci, że studia niestacjonarne odbywają się w tygodniu lub studia stacjonarne odbywają się w weekendy (np. egzaminy).
Ustawodawca rozróżnia studia niestacjonarne, jako studia, które w większym wymiarze są realizowane nakładem własnym studenta, przy mniejszej ilości zajęć z bezpośrednim udziałem nauczycieli akademickich.
W dalszej kolejności czas wybrać kierunek i uczelnię. Uczelnie dzielą się na publiczne i niepubliczne, najważniejszą różnicę w opłatach wyjaśniono już powyżej. Oprócz tego wiele uczelni specjalizuje się w konkretnych dyscyplinach np. politechniki specjalizują się w naukach technicznych, zaś uczelnie medyczne kształcą na kierunkach lekarskich, dentystycznych czy farmacji. Uczelnie zawodowe, kształcą zazwyczaj na kierunkach praktycznych, przygotowując do konkretnego zawodu.
Niemniej ten podział staje się coraz mniej klarowny, a np. na politechnikach coraz częściej pojawiają się takie kierunki jak zarządzanie czy administracja, a na uniwersytetach znajdujemy kierunki techniczne jak i medyczne.
Wobec powyższego, konieczne jest zapoznanie się z ofertami różnych uczelni. Należy również pamiętać, że każda uczelnia sama ustala program studiów dla danego kierunku, dlatego każdorazowo trzeba zapoznać się z dokumentacją kierunku. Pomimo tej samej nazwy kierunku, wiedza przekazywana i zdobywane efekty uczenia się na poszczególnych uczelniach mogą być różne. Dla przykładu informatyka na jednej uczelni może być nakierowana na programowanie, na innej uczelni może być bardziej ogólna. Podobnie administracja może mieć więcej lub mniej przedmiotów prawniczych.
W praktyce wielu uczelni występują również tzw. specjalizacje czy specjalności, które często wybiera się w trakcie studiów. Warto zapoznać się z limitami jakie obowiązują na tych specjalizacjach i zasadami, na podstawie jakich kryteriów studenci mogą się na nie zapisać. Niestety często po roku lub dwóch latach studiów okazuje się, że studentowi nie udało się wybrać wymarzonej specjalizacji, dla której wybrał dane studia.
Gdy już wybraliśmy uczelnią, kierunek, formę studiów, czas przystąpić do rekrutacji. Na studiach stacjonarnych na uczelniach publicznych rekrutacja odbywa się na podstawie list rankingowych, gdzie przelicza się wskazane przez uczelnię wyniki z matury na punkty, w określonych przypadkach uczelnia może też prowadzić dodatkowe egzaminy czy rozmowy wstępne. Na studia, zgodnie z określonym limitem, przyjmuje się osoby z najwyższą punktacją. Rekrutacja odbywa się przez wewnętrzne systemu uczelni, gdzie wypełnia się odpowiedni formularz wraz z wynikami z matury. Należy dokładnie zapoznać się z procedurą rekrutacji danej uczelni, kiedy składa się dokumenty na studia – najczęściej jest to już po publikacji list rankingowych i dokumenty składają tylko osoby zakwalifikowane, ale część uczelni również zaprasza do składania dokumentów osoby z listy rankingowej. Każda uczelnia ma własne
reguły, dlatego składając dokumenty na różne uczelnie, trzeba zapoznać się z zasadami obowiązującymi na każdej z nich. Warto pamiętać, że rekrutacja może odbywać się w kilku etapach i nawet jeśli początkowo dana osoba nie jest zakwalifikowana, a jest np. na liście rezerwowej to może być zaproszona do składania dokumentów w następnych etapach. Przed złożeniem dokumentów należy dokładnie zapoznać się z listą wymaganych dokumentów i terminami ich przyjmowania.
Oczywiście warto aplikować na więcej niż jedną uczelnię lub na różne kierunki, bowiem ograniczając się tylko do jednej uczelni/kierunku ryzykujemy, że nie dostaniemy się na wybrany kierunek i pozostaniemy bez studiów. Oczywiście wiele uczelni prowadzi rekrutację uzupełniającą w sierpniu czy nawet we wrześniu, na kierunki, na których nie wypełniono limitu.
Na studia niestacjonarne w uczelniach publicznych oraz na studia w uczelniach niepublicznych rekrutacja odbywa się zależnie od uczelni i konkretnego kierunku na podstawie listy rankingowej lub kolejności zgłoszeń.
Wybierając uczelnię warto też zapoznać się z innymi kwestiami, jak baza domów studenckich, zasady przyznawania miejsc w akademikach, wysokość i kryteria stypendiów. To szczególnie istotne kwestie, gdy zamierzamy studiować poza miejscem zamieszkania, a nasz budżet jest ograniczony.
Na koniec wskazać należy, że odmowa przyjęcia na studia następuje w drodze decyzji administracyjnej, co oznacza, że od takiej decyzji możemy się odwołać do rektora, a w dalszej kolejności decyzję rektora możemy zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Warto mieć jednak na uwadze, że odwołanie nie powinno opierać się wyłącznie na przesłankach, które nie mają znaczenia dla rekrutacji (jak osiągnięcia pozaszkolne, oceny, zainteresowania), a powinno odnosić się do zasad rekrutacji i ich naruszenia przez uczelnię.