Autorki: Julia Bednarska i Sylwia Budna
Jeżeli student z istotnych przyczyn nie może uczęszczać na zajęcia — przysługuje mu prawo do urlopu. Zwyczajowo studenci mają możliwość wnioskować o urlopy krótkoterminowe i długoterminowe, które najczęściej są przyznawane z powodów zdrowotnych lub losowych.
Decyzja o podjęciu urlopu powinna być dobrze przemyślana. Dowiedz się więcej na temat jego mocnych i słabych stron, zanim ją podejmiesz!
Czym tak właściwie jest urlop w trakcie studiów?
Urlop pozwala studentowi na przerwę w trakcie studiów, która skutkuje zaniechaniem udziału w zajęciach, a następnie powrót i kontynuowanie toku studiów. Art. 85 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. — Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 742, ze zm.; dalej jako: Ustawa) stanowi, że student ma prawo do urlopu od zajęć oraz do urlopu od zajęć z możliwością przystąpienia do weryfikacji uzyskanych efektów uczenia się określonych w programie studiów. Ustawa nie zawiera jednak katalogu rodzajów urlopów ani zasad ich przyznawania. Uczelnia indywidualnie ustala ich zasady i tryb przyznawania w trakcie studiów.
W dalszej części artykułu omówione zostaną najpopularniejsze typy urlopów.
Urlop dziekański jest najczęściej spotykaną formą urlopu w trakcie studiów. Potoczna “dziekanka” jest zwyczajowo udzielana na semestr lub na cały rok akademicki, stąd można nazwać ją urlopem długoterminowym. Najczęstszymi przyczynami ubiegania się o urlop dziekański są problemy zdrowotne lub inne okoliczności, które istotnie wpływają na brak możliwości aktywnego studiowania. Regulaminy studiów odmiennie określają liczbę urlopów dziakańskich, z których można skorzystać w toku studiów.
Zgodnie z art. 85 ust. 2 pkt 2 Ustawy nie można odmówić zgody na urlop dla studentki w ciąży i studentowi będącemu rodzicem. Przepisy szczegółowe rozróżniają dwie sytuacje. Urlop dla matki dziecka jest przyznawany do dnia jego urodzenia, zaś drugi z przypadków to urlop z tytułu urodzenia dziecka przysługujący studentom będącym rodzicami, który udzielany jest na okres do 1 roku. Co istotne, jeżeli koniec urlopu przypada w trakcie semestru, urlop może być przedłużony do końca tego semestru.
Student ma również możliwość podjęcia urlopu od zajęć z możliwością przystąpienia do weryfikacji uzyskanych efektów uczenia się określonych w programie studiów. Oznacza to, że po powrocie z urlopu istnieje możliwość podejścia do zaliczenia modułów (przedmiotów), które były realizowane podczas nieobecności.
Kiedy nie można uzyskać urlopu od studiów?
Mimo że urlop od zajęć jest prawem studenta, istnieją przesłanki, które wykluczają możliwość jego udzielenia. Zgodnie z przepisami Ustawy urlopy nie przysługują w dwóch przypadkach:
- gdy student jest żołnierzem zawodowym lub kandydatem na żołnierza zawodowego i podejmuje studia na podstawie skierowania przez organ wojskowy i otrzymuje pomoc w związku z pobieraniem nauki na podstawie określonych przepisów o służbie żołnierzy zawodowych, lub
- gdy student jest funkcjonariuszem służb państwowych lub jest w służbie kandydackiej do takich formacji i studiuje na podstawie skierowania/zgody przełożonego oraz otrzymuje pomoc w związku z pobieraniem nauki na podstawie określonych przepisów o służbie.
Wady i zalety urlopu od zajęć
Warto pamiętać, że w trakcie odbywania urlopu student zachowuje prawo do pobierania stypendium socjalnego, stypendium dla niepełnosprawnych oraz stypendium rektora. To stanowisko potwierdzają wyroki sądów administracyjnych, w tym m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 czerwca 2020 r. (sygn. II SA/Go 155/20). Sąd orzekł, że sam status studenta nie powoduje powstania przesłanki dla uzyskania danego rodzaju świadczenia, ponieważ przysługuje ono konkretnemu studentowi po spełnieniu określonych warunków (np. orzeczenie o niepełnosprawności, trudna sytuacja materialna).
Ponadto, podjęcie urlopu nie powoduje utraty prawa do renty rodzinnej — niezależnie od tego, z jakich przyczyn urlop ten został udzielony. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych poparte również uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r. (sygn. II UKN 739/99).
W związku z tym, że podczas urlopu zachowuje się pełnię praw studenta, zachowuje się również prawo do korzystania z ulg w przejazdach publicznymi środkami komunikacji miejskiej, ulgi na przejazdy krajowe koleją (pod warunkiem nieukończenia 26 roku życia), czy ubezpieczenia zdrowotnego zapewnianego przez uczelnię.
W przypadku podjęcia urlopu bez możliwości przystąpienia do weryfikacji efektów uczenia się koniecznym może okazać się zrealizowanie odpowiednich różnic programowych. Co istotne — w trakcie trwania urlopu dziekańskiego wstrzymana jest wypłata kredytu studenckiego, który zostaje reaktywowany w momencie powrotu na studia. Podsumowując, urlopy studenckie w żaden sposób nie ograniczają praw studenta. Podczas odbywania urlopu student zachowuje pełnię swoich praw. Możliwość odbycia urlopu od zajęć ma charakter prostudencki i jest bardzo pomocna dla studentów doświadczających zdarzeń losowych, niemniej jednak należy mieć na uwadze wszelkie niedogodności, z którymi można spotkać się w trakcie urlopu, a także po jego zakończeniu.