Tarcza studenta – jak rzecznik praw studenta wspiera społeczność akademicką

Autorka: Ewa Staruch

Rozwój i postęp społeczeństwa opierają się na wykształceniu i nauce, dlatego więc tak ważne jest, aby każdy student miał zapewnione warunki umożliwiające skupienie się na zdobywaniu wiedzy i rozwijaniu umiejętności. W Polsce, jak i w wielu innych krajach funkcjonują osoby, które pełnią funkcję rzeczników praw studenta, mające na celu ochronę i reprezentowanie praw studentów na uczelniach wyższych. Przyjrzyjmy się roli rzeczników praw studenta na polskich uczelniach, ich obowiązkom i uprawnieniom, ale też znaczeniu dla wspierania dążeń edukacyjnych młodych ludzi. 

Rzecznik praw studenta to osoba, która działa jako pośrednik między uczelnią a studentami, dbając o to, aby prawa studentów były respektowane i chronione. Jego rolą jest monitorowanie sytuacji na uczelni, analizowanie problemów zgłaszanych przez studentów oraz podejmowanie działań systemowych i indywidualnych mających na celu rozwiązanie tych problemów. Można zwrócić się do niego między innymi z problemami dotyczącymi stypendiów, egzaminów komisyjnych lub bardziej delikatnymi sprawami, które dotyczą mobbingu lub dyskryminacji. Rzecznik pełni funkcję niezależnego od nikogo obserwatora, który ma za zadanie dbać o to, aby uczelnia działała w sposób transparentny, sprawiedliwy i uwzględniający prawa studentów.  

Warto zaznaczyć, że kształt i forma rzecznika praw studenta może się na uczelniach różnić. Czasami rzecznikiem jest sam student, który pełni tę funkcję w wolontariacki sposób, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem z kolegami i koleżankami. Innym razem to pracownik uczelni, często związany z działem ds. Studentów lub prawnik, który pełni rolę rzecznika i służy wsparciem w rozwiązywaniu problemów. 

Jednak istnieją również uczelnie, gdzie rzecznik praw studenta to zespół składający się zarówno z pracownika uczelni, posiadającego profesjonalne doświadczenie i wiedzę, jak i studentów, którzy wnoszą perspektywę studencką do jego działań.  

Ta różnorodność podejść do rzecznictwa praw studenta pokazuje, jak elastyczna i dostosowana do potrzeb studentów może być ta rola na różnych uczelniach. Ważne jest, aby studenci mieli dostęp do wsparcia i reprezentacji, niezależnie od formy, w jakiej jest ono realizowane na ich uczelni. 

Rzecznik Praw Studenta może zajmować się, między innymi poniższymi sprawami. 

  1. Rozwiązywanie indywidualnych problemów studentów. 

Rzecznicy często angażują się w rozwiązywanie problemów zgłaszanych przez studentów. Mogą interweniować m. in. w sytuacjach związanych z problemami finansowymi, problemami w relacjach z wykładowcami czy administracją uczelni oraz w kwestiach dyscyplinarnych. 

  1. Monitorowanie jakości kształcenia. 

Rzecznicy mogą również dbać o jakość procesu dydaktycznego. Mogą przeprowadzać ankiety i konsultacje ze studentami, aby zbierać opinie na temat prowadzonych zajęć i wykładowców. Na podstawie tych informacji mogą wskazywać obszary do poprawy i inicjować działania mające podnieść jakość kształcenia. 

  1. Stanie na straży praw studentów zagranicznych. 

Rzecznicy często wspierają studentów zagranicznych, którzy mogą napotykać problemy, jak trudności z adaptacją czy brak informacji na temat ich praw. Rzecznik może działać w obszarze zapewnienia takim studentom równych praw i równego traktowania względem studentów polskich. 

  1. Monitorowanie działań uczelni w kwestiach przeciwdziałania dyskryminacji.  

Rzecznicy biorą udział w monitorowaniu sytuacji na uczelni w kontekście różnych podejmowanych form przeciwdziałania dyskryminacji ze względu np. na płeć, rasę czy orientację seksualną. Jeśli występują przypadki naruszeń w tym zakresie, mogą interweniować i wspierać ofiary, mając na względzie konieczność zapobieżenia ich wtórnej wiktymizacji. 

  1. Informowanie studentów o ich prawach.  

Rzecznicy pełnią funkcję informacyjną, edukując studentów o ich prawach oraz obowiązkach, jakie mają w różnych sytuacjach. Mogą organizować warsztaty, prezentacje czy dostarczać materiały informacyjne. 

  1. Działania na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych. 

Rzecznicy mogą interweniować w kwestiach związanych z warunkami mieszkaniowymi w domach studenckich. Jeśli studenci zgłaszają problemy związane z higieną, bezpieczeństwem czy infrastrukturą, rzecznik może podjąć działania w celu ochrony ich praw. 

  1. Interwencja w zakresie procesu rekrutacji. 

Rzecznicy mogą działać na rzecz uczciwości procesu rekrutacyjnego. Jeśli sygnalizowane są nieprawidłowości czy przypadki niesprawiedliwej oceny, mogą podjąć kroki mające na celu zapewnienie przejrzystości i uczciwości rekrutacji. 

  1. Rozwijanie dialogu z władzami uczelni. 

Rzecznicy utrzymują stały kontakt z władzami uczelni, prezentując opinie i potrzeby studentów. Współpracują z uczelniami w zakresie wprowadzania zmian mających na celu poprawę warunków studiowania i życia na kampusie. 

  1. Wspieranie inicjatyw studenckich. 

Rzecznicy wspierają działania organizacji studenckich, ich inicjatyw i projektów. Mogą angażować się w organizację wydarzeń, debat czy spotkań, które mają na celu rozwijanie życia kulturalnego i społecznego na uczelni. 

Wskazane przykłady prezentują różnorodność działań, które podejmują rzecznicy praw studentów na polskich uczelniach w celu reprezentowania i zabezpieczania praw studentów oraz poprawy jakości kształcenia i życia studenckiego. 

Obecność rzecznika praw studenta ma ogromne znaczenie dla jakości kształcenia na polskich uczelniach. Dzięki ich działaniom studenci czują się pewniejsi i bardziej słyszani przez władze uczelni. Rzecznicy przyczyniają się do poprawy warunków studiowania poprzez monitorowanie jakości kształcenia, infrastruktury oraz dostępności do materiałów dydaktycznych. Ich obecność wpływa na kulturę uczelnianą, promując poszanowanie praw i obowiązków studentów. 

RZECZNIK PRAW STUDENTA PARLAMENTU STUDENTÓW RP 

Jednym z organów statutowych Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej jest również Rzecznik Praw Studenta (RPS), który funkcjonuje od 2004 roku, a powołany został w celu obrony praw studenckich. 

Działalność rzecznika obejmuje przede wszystkim interweniowanie w przypadku łamania praw studentów na uczelniach wyższych oraz prowadzenie kampanii informacyjnych na rzecz zwiększania publicznej świadomości na temat praw studentów. 

Jeśli Ty albo Twoi koledzy i koleżanki potrzebujecie pomocy, nie wahajcie się skontaktować z rzecznikiem na Waszej uczelni. To osoba, która stoi po stronie studentek i studentów i jest gotowa służyć pomocą w różnych kwestiach związanych z życiem akademickim. Skontaktowanie się z nią może być pierwszym krokiem do rozwiązania problemów i otrzymania wsparcia. 

Co jednak, jeśli na Waszej uczelni nie funkcjonuje jeszcze rzecznik praw studenta? To nie problem, to okazja do działania! Warto podjąć wspólnie z samorządem studenckim kroki w celu powołania takiego rzecznika. Dzięki temu będziecie mieli zapewnione wsparcie, które może znacząco poprawić Wasze doświadczenia na uczelni i zwiększyć Waszą pewność siebie w dążeniu do edukacyjnych celów. 

Wyzwania stojące przed Rzecznikami Praw Studenta 

Mimo ważnej roli, jaką pełnią rzecznicy praw studenta, nie brakuje wyzwań, z jakimi się mierzą. Czasami mogą napotkać opór ze strony władz uczelni, zwłaszcza gdy podnoszą trudne tematy lub krytykują ich działania. Ważne jest, aby rzecznicy mieli zapewnioną niezależność i odpowiednie wsparcie zarówno merytoryczne, jak i administracyjne. Ponadto, komunikacja między rzecznikami a studentami jest kluczowa, aby dowiedzieć się o problemach i potrzebach studentów oraz skutecznie reprezentować ich interesy. 

Aktualnie Rzecznikiem Praw Studenta jest Mateusz Kuliński. Jeśli potrzebujesz pomocy lub porady, skontaktowanie się z Rzecznikiem jest możliwe poprzez Centrum Wsparcia Studentów na stronie https://psrp.freshdesk.com/support/login  

Rzecznik stara się udzielić odpowiedzi w ciągu 7 dni roboczych. Aby to ułatwić, opisz dokładnie swoją sytuację i dołącz skany niezbędnych dokumentów – pomoże to przyspieszyć proces rozpatrywania sprawy. Czasem, przez natłok spraw, czas może się nieco wydłużyć, ale Rzecznik nigdy nie pozostawia nikogo bez odpowiedzi. Pamiętaj jednak, żeby z problemem zgłaszać się od razu. Nie czekaj do ostatniej chwili – będziemy mieli wtedy większe szanse na znalezienie rozwiązania trudnej sytuacji.  

Podsumowanie 

Rzecznicy praw studenta na polskich uczelniach odgrywają niezwykle istotną rolę w zapewnianiu ochrony praw studentów oraz poprawie jakości kształcenia. Ich działania przyczyniają się do tworzenia uczelni otwartych, transparentnych i dbających o dobro studentów. Pomagają rozwiązywać problemy, monitorować jakość kształcenia i reprezentować interesy studentów w kontaktach z władzami uczelni. Należy zwrócić uwagę, jak ważne jest, by ich praca była doceniana i wspierana, co będzie przekładało się na lepsze warunki studiowania i rozwijania się młodych ludzi, którzy stanowią przyszłość naszego społeczeństwa. 

Literatura: 

  1. Statut Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 listopada 2018 r., 
  1. Zarządzenie nr 5/XVI R/2021 Rektora Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu z dnia 15 stycznia 2021 r., 
  1. Zarządzenie nr 61 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2021 r., 
  1. Zarządzenie Nr 54/2021 Rektora Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie z dnia 13 września 2021 r. 
Skip to content