Autor: Marcin Pioch
Proces dyplomowania jest kluczowym etapem w życiu każdego studenta, stanowiącym ukoronowanie lata ciężkiej pracy i nauki w uczelni. Istnieją określone zasady, które regulują ten proces, gwarantując równocześnie uczciwe i sprawiedliwe warunki dla wszystkich abiturientów. Należy mieć na uwadze, że dużą część szczegółów związanych z procesem dyplomowania określają wewnętrzne akty prawne uczelni, które zgodnie z obowiązującym prawem są publikowane w uczelnianym Biuletynie Informacji Publicznej.
Jednym z podstawowych obowiązków studenta jest ten, wynikający z z art. 76 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (“Ustawa”) i nauce, związany z koniecznością uzyskania określonej liczby punktów ECTS:
1. Warunkiem ukończenia studiów i uzyskania dyplomu ukończenia studiów jest:
1) uzyskanie efektów uczenia się określonych w programie studiów, którym przypisano co najmniej:
a) 180 punktów ECTS – w przypadku studiów pierwszego stopnia,
b) 90 punktów ECTS – w przypadku studiów drugiego stopnia,
c) 300 punktów ECTS – w przypadku jednolitych studiów magisterskich trwających 9 albo 10 semestrów,
d) 360 punktów ECTS – w przypadku jednolitych studiów magisterskich trwających 11 albo 12 semestrów;
Kolejnym krokiem do uzyskania wyczekiwanego tytułu naukowego jest spełnienie pozostałych punktów ustępu 1 ww. artykułu:
2) złożenie egzaminu dyplomowego;
3) pozytywna ocena pracy dyplomowej – w przypadku studiów drugiego stopnia i jednolitych studiów magisterskich, a w przypadku studiów pierwszego stopnia, o ile przewiduje to program studiów.
Studenta w przygotowaniu do obrony wspiera w ramach seminarium lub proseminarium od samego początku, to jest od wyboru tematu i zakresu pracy dyplomowej, nauczyciel akademicki. W przypadku studiów drugiego stopnia i jednolitych magisterskich, zgodnie z art. 76 ust. 3 Ustawy, musi to być osoba ze stopniem co najmniej doktora. Należy zwrócić uwagę na fakt, że uczelnia w ramach ustalania zasad dyplomowania może zdecydować o minimalnym stopniu naukowym promotora pracy dyplomowej, utrzymując przy tym minimum narzucone przez Ustawę. Natomiast temat pracy dyplomowej powinien być związany z tematyką podjętych studiów oraz uzgodniony z promotorem i przez niego zaakceptowany.
Promotor w ramach prowadzonego seminarium zobowiązany jest do wspierania studenta w przygotowaniu pracy dyplomowej służąc radą i pomocą w kwestiach, które pojawiają się w trakcie przygotowania pracy. Należy jednak pamiętać o terminowości i spełnianiu ustaleń poczynionych z promotorem. Przebiegająca pomyślnie współpraca powinna zaowocować ukończeniem prac.
Kolejnym krokiem, po zatwierdzeniu pracy przez promotora jest jej złożenie. Istotnym jest, aby zarówno na etapie przygotowywania swojego opus magnum wziąć pod uwagę wytyczne dotyczące prac dyplomowych ustalone przez uczelnię, w tym między innymi zasady formatowania, konstruowania przypisów i innych wytycznych znajdujących się w określonych wewnętrznych aktach prawnych uczelni. W przypadku gdy praca dyplomowa jest pracą pisemną, zgodnie z art. 76 ust. 4 Ustawy, praca weryfikowana jest przez Jednolity System Antyplagiatowy. W przypadku, gdy procentplagiatu przekracza wartość przyjętą przez uczelnię, podejmowane są kroki dyscyplinarne wobec osób, które dopuściły się oszustwa w swojej pracy dyplomowej. Należy również pamiętać o tym, że niezłożenie pracy dyplomowej lub egzaminu dyplomowego w terminie, zgodnie z art. 108 ust. 1 pkt. 3 Ustawy skutkuje skreśleniem z listy studentów. Pozytywny (czyli poniżej ustalonego pułapu) dla studenta wynik antyplagiatu skutkuje uruchomieniem procedury związanej z egzaminem dyplomowym. Wskazywani są recenzenci pracy, których zadaniem jest jest sprawdzenie na jakim poziomie jest napisana praca oraz weryfikacja czy wszystkie treści w niej zwarte są zgodne z prawdą oraz badaniami naukowymi. Po tym etapie wyznaczany jest termin egzaminu dyplomowego oraz skład komisji egzaminacyjnej. Przebieg egzaminu ustalany jest indywidualnie przez uczelnię, natomiast najczęściej przybiera to formę krótkiego przedstawienia swojej pracy przez studenta oraz odpowiedź na pytania egzaminacyjne zadawane przez członków komisji związane z pracą oraz ukończonym etapem studiów.
Na kanwie wydarzeń i sytuacji związanych z globalną pandemią COVID-19, w Ustawie pojawiły się przepisy związane z możliwością przeprowadzenia zaliczenia i egzaminy kończące określone zajęcia, poza siedzibą uczelni lub poza jej filią przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, w tym egzaminu dyplomowego. Zgodnie z art. 76a Ustawy, zasady dotyczące organizacji tego typu zaliczenia powinny być ujęte w Biuletynie Informacji Publicznej uczelni.
Proces dyplomowania jest określony dość ogólnie, dlatego należy pamiętać, aby zweryfikować szczegółowe zapisy funkcjonujące w uczelni, w której student zamierza dokonać obrony. Podstawowym krokiem do ukończenia studiów jest znajomość swoich praw, w tym również w zakresie procesu dyplomowania.
Źródło: Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym z dn. 20.07.2018 r. z późniejszymi zmianami