Autorka: Katarzyna Bojarska
Zgodnie z Ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nauczyciele akademiccy, z wyjątkiem rektora, podlegają ocenie okresowej. Wynik przeprowadzanej może zakończyć się otrzymaniem oceny pozytywnej lub negatywnej.
Przy dokonywaniu oceny bardzo ważnym jest do jakiej grupy pracowniczej należy nauczyciel akademicki (pracownik dydaktyczny, badawczy lub badawczo-dydaktyczny), ponieważ zakres podstawowych obowiązków w ich obrębie jest zróżnicowany.
W przypadku pracownika dydaktycznego, do zakresu jego obowiązków należy kształcenie i wychowywanie studentów lub uczestniczenie w kształceniu doktorantów. Pracownik badawczy prowadzi działalność naukową lub uczestniczy w kształceniu doktorantów. Gdy nauczyciel akademicki jest pracownikiem badawczo-dydaktycznym łączy obowiązki związane z prowadzeniem działalności naukowej oraz kształceniem i wychowywaniem studentów lub kształceniem doktorantów. Ponadto, bez względu na przynależność do grupy pracowniczej, zobowiązani są do uczestniczenia w pracach organizacyjnych na rzecz uczelni oraz stałego podnoszenia kompetencji zawodowych.
Ocena okresowa nauczycieli akademickich musi być przeprowadzana nie rzadziej niż raz na cztery lata, ponadto może obywać się na wniosek rektora. Pracownicy będący na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, rodzicielskim, wychowawczym, zdrowotnym, wynikającym z odbywania służby wojskowej lub służby zastępczej mają przedłużony termin dokonania oceny o czas nieobecności wynikający z wymienionych wyżej powodów.
Szczegółowe kryteria, które brane są pod uwagę podczas oceny okresowej, określa rektor. Dodatkowo ustala tryb jej dokonywania oraz podmiot, w którego obowiązkach leży. Do ustanowienia takich kryteriów niezbędne jest zasięgnięcie opinii senatu uczelni, związków zawodowych oraz samorządu studenckiego i samorządu doktorantów. Na wyrażenie jej wymienione gremia mają 30 dni. Co ważne, nauczyciel akademicki przed rozpoczęciem się okresu, który podlega ocenie, musi zostać zaznajomiony z zasadami jej przeprowadzenia.
Opinia wyrażana przez studentów powinna być bardzo ważnym elementem okresowej oceny nauczyciela akademickiego. Uczelnia musi umożliwić studentom i doktorantom dokonanie co najmniej raz w trakcie roku akademickiego oceny wypełniania przez niego obowiązku kształcenia.
Dobrą praktyką jest przeprowadzanie takiej oceny za pośrednictwem systemu elektronicznego, który zwiększa dostępność do niej, a co za tym idzie liczbę wypełnionych ankiet. Ważną kwestią jest odpowiednie dobranie pytań do kwestionariusza udostępnianego studentom, tak aby były one zrozumiałe dla wszystkich oraz swoim zakresem pokrywały istotne z punktu widzenia odbiorców procesu obszary. Możliwości udzielanych odpowiedzi jest także istotną kwestią, należy zastanowić się czy kwestionariusz powinien zawierać zamknięte czy otwarte odpowiedzi oraz jaką skalę w przypadku pytań zamkniętych należy zastosować aby była ona adekwatna z punktu widzenia opracowywania wyników. Studenci biorący udział w pracach zespołów związanych z jakością kształcenia powinni mieć możliwość wnoszenia uwag do zaproponowanych kwestionariuszy. Dzięki takim działaniom opinia ma możliwość być najbardziej pełną i zawierającą kompleksowe odpowiedzi.
Dokonywana ocena okresowa powinna być kluczowym elementem związanym z doborem kadry do prowadzenia zajęć ze studentami. Jej wynik powinien wpływać na dalsze losy pracownika na uczelni. Ponad to raporty z dokonanej ewaluacji, przy szczególnym zwróceniu uwagi na wyniki opinii wyrażonej przez studentów, są mogą być stanowić kluczowy element
w rozstrzyganiu bieżących skarg i wniosków kierowanych przez różne grupy społeczności akademickiej. Wyniki okresowej oceny nauczycieli akademickiej mogą stanowić podstawy do wprowadzenia ogólnouczelnianych działań naprawczych, których celem będzie podniesienie jakości kształcenia. Działania te mogą stanowić zmiany organizacyjne i kadrowe, wskazywać nowe drogi rozwoju dydaktycznego oraz naukowego.
Ważnym pytaniem jest jaki konkretnie wpływ ma wynik oceny? W przypadku uzyskania oceny negatywnej nauczyciel ma prawo odwołać się od niej do rektora. Ponowna ocena okresowa, przy uzyskanym negatywnym wyniku, dokonywana jest nie wcześniej niż po upływie dwunastu miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny.
Negatywna ocena ma bardzo ważne przełożenie na zmiany kadrowe, które mogą zostać dokonane. W przypadku jej uzyskania rektor uprawniony jest do podjęcia decyzji o wypowiedzeniu stosunku pracy. Gdy podczas kolejnej oceny okresowej nauczyciel otrzyma ponownie ocenę negatywną rektor rozwiązuje stosunek pracy.
Pozytywna ocena oznacza, że nauczyciel akademicki wypełnia nałożone na niego obowiązki w sposób prawidłowy. Uzyskane podczas ewaluacji wyniki powinny mieć także charakter motywujący do dalszej działalności dydaktycznej lub dydaktyczno-badawczej.