Autor: Mateusz Salamon
Okres studiów to czas intensywnego rozwoju, zdobywania wiedzy i angażowania się w różnego rodzaju aktywności. Przychodzą momenty, w których konieczne jest podjęcie pracy, aby samodzielnie zarabiać na swoje utrzymanie. Zdobywamy wtedy pierwsze doświadczenia zawodowe i wchodzimy na szeroko rozumiany rynek pracy. Warto, aby każdy z nas znał swoje prawa i obowiązki, ale też podstawowe akty prawne, które je regulują – w tym najważniejszy – Kodeks Pracy. Jest to niezwykle ważne, aby skutecznie, ale i odpowiedzialnie móc połączyć naukę z pracą, a w tym artykule zostaną przybliżone m.in. przepisy, rodzaje umów i prawa pracownika.
- Podstawowe pojęcia w Kodeksie pracy
W Kodeksie pracy, pracownikiem określana jest osoba wykonująca pracę u pracodawcy na podstawie np. umowy o pracę. To pracownik korzysta z różnorodnych praw i zabezpieczeń przewidzianych w Kodeksie pracy, takich jak prawo do wynagrodzenia czy wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest jednostką, która podpisuje z pracownikiem umowę o pracę i płaci za wykonaną pracę. Pracodawcy mają obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy i przestrzeganie przepisów prawa pracy. Występują różne rodzaje umów o pracę. Ważne jest zrozumienie rodzajów umów, aby być świadomym z ich warunków i charakteru.
Umowa o pracę na czas określony
Będąc zatrudnionym na podstawie tej umowy, znamy dokładny termin rozpoczęcia i zakończenia zatrudnienia. Umowa o pracę na czas określony może zostać zawarta na okres maksymalnie 33 miesięcy. Niemniej jednak istnieją przypadki, w których nie ma ograniczenia maksymalnego okresu np. zastępstwo pracownika.
Można wyróżnić zalety tego rodzaju zatrudnienia i należy do nich między innymi pewną elastyczność. Pozwala ona na uzyskanie cennego doświadczenia i umiejętności w określonym czasie jej trwania. Ten rodzaj umowy posiada też swoje słabe strony. Są to między innymi brak stabilności dla pracowników. Występuje niepewność zatrudnienia, nie ma gwarancji, że umowa zostanie przedłużona. Umowa na czas określony uniemożliwiania zakładanie długotrwałych planów życiowych, bowiem nie daje pewności co do długości późniejszego zatrudnienia.
Pracownik w tej formie zatrudnienia ma prawo do wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego i innych świadczeń przewidzianych w umowie i wewnętrznych przepisach pracodawcy. Pracodawca jest zobowiązany do wypłacania wynagrodzenia i zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
Umowa o pracę na czas nieokreślony
Okres trwania zatrudnienia nie jest określony konkretnym terminem. Trwa, dopóki jedna ze stron jej nie rozwiąże lub nie wypowie. Umowa o pracę na czas nieokreślony jest najpowszechniejsza i najbardziej stabilną formą zatrudnienia w naszym kraju.
Ten rodzaj zatrudnienia ma wiele zalet. Można tu mówić o pewności zatrudnienia, który umożliwia planowanie przyszłości i budowanie pewnego doświadczenia zawodowego. W zatrudnieniu na umowę na czas nieokreślony mamy pełne świadczenia socjalne. Pracownik zatrudniony ma stabilność zatrudnienia. Słabe strony tego rodzaju umowy to dłuższe okresy wypowiedzenia (w przypadku chęci zrezygnowania przez pracownika) czy mniejsza elastyczność, która występuje w przypadku osób, które nie chcą na długo wiązać się z jednym miejscem.
Pracownik w przypadku omawianej umowy ma prawo do wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego i innych świadczeń przewidzianych w umowie. Natomiast pracodawca jest zobowiązany do wypłacania wynagrodzenia, zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i przestrzegania przepisów dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Umowa o świadczenie usług (umowa-zlecenie)
Zatrudnienie na podstawie tej umowy często stosowane jest w przypadku zlecania czynności/prac, które mają charakter tymczasowy (projekty, doradztwo, usługi okresowe). Zawiera się ją, gdy zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności na rzecz zleceniodawcy.
Zaletami tego typu formy zatrudnienia jest elastyczne zatrudnienie, dający zlecenie może zatrudniać osobę, która przyjmie zlecenie w zależności od potrzeb. Często osoby wykonujące zlecenie mają większą samodzielność w wykonywaniu pracy. Wadą jest brak zobowiązań zleceniodawcy. Nie musi zapewnić swojemu zleceniobiorcy urlopu wypoczynkowego, opieki zdrowotnej czy świadczeń socjalnych. Osoby zatrudnione w tej formie nie mają żadnej pewności co do trwałości i ciągłości zatrudnienia.
Na podstawie umowy zlecenia zleceniobiorca musi wykonywać określone zadania zgodnie z podpisaną umową. Ma prawo do uzgodnionego w umowie wynagrodzenia. Zleceniodawca ma obowiązek wypłacania wynagrodzenia i zapewnienia warunków do wykonania zleconych zadań.
Umowa o świadczenie usług (umowa o dzieło)
W tym rodzaju umowy cywilnoprawnej zleceniodawca zleca wykonawcy wykonanie dzieła lub określonego projektu (np. praca artystyczna, projekt graficzny, badania naukowe, tłumaczenie tekstu, naprawa samochodu czy budowa budynku).
Zaletami tej umowy jest duża elastyczność i samodzielność osoby wykonującej dzieło. Wadami tej umowy jest brak pewności zatrudnienia, a wykonawcy mogą doświadczyć niestabilności finansowej. Przy tym rodzaju umowy wykonawca nie jest uprawniony do świadczeń socjalnych.
Wykonawca umowy o dzieło ma w swoich obowiązkach dostarczenie zleconego dzieła zgodnie z umową. Ma prawo do określonego w umowie wynagrodzenia. Zleceniodawca ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia wykonawcy i przestrzegania umowy. Ma on prawo narzucić pewne wymogi dotyczące wykonywania dzieła.
Umowa o świadczenie usług (umowa stażowa)
Umowa ta może być również nazywana umową o praktykę zawodową. Jest ona zawierana między praktykodawcą, a studentem. Ta umowa ma na celu zapewnienie studentowi zdobycia doświadczenia zawodowego i praktycznej wiedzy z danego obszaru, który wybrał.
Umowa stażowa umożliwia studentowi zdobycie rzeczywistego, cennego w przyszłej karierze doświadczenia zawodowego. Daje możliwość wdrażania wiedzy teoretycznej, którą student zdobył podczas studiów. Zaletą tego rodzaju umów jest fakt, że prowadzą one często do stałego zatrudnienia, ponieważ pracodawcy preferują osoby, które pracowały/zdobyły doświadczenie w danej firmie. Umowy stażowe są w wielu przypadkach niżej płatne lub nie są wynagradzane. Mają one zazwyczaj określony termin, po którym praktykodawca nie musi przedłużyć umowy.
Student ma prawo do określonej długości stażu, określonego zakresu obowiązków, otrzymywania wsparcia i wskazówek od przełożonego, a także warunków płatności (o ile są one przewidziane). Jest on równocześnie zobowiązany do rzetelnego wykonywania określonych w umowie obowiązków i przestrzegania zasad pracy. Pracodawca może również oferować studentowi szkolenia. Jest zobowiązany do wspierania studenta, zapewniania odpowiednich warunków pracy i przestrzegania przepisów dotyczących umowy stażowej.
Ważnym elementem przy zawieraniu któregokolwiek z rodzaju umowy jest dokładne przeczytanie jej warunków i ewentualne wyjaśnienie wątpliwości lub punktów, które są niezrozumiałe.
2. Ulgi dla osób do 26 roku życia i studentów w Polsce
W naszym kraju dostępne są zróżnicowane formy wsparcia dla studentów. Są to ulgi podatkowe oraz inne formy wsparcia. Są one skierowane szczególnie dla ludzi młodych, poniżej 26 roku życia oraz studentów. Mają one na celu pomoc młodym ludziom w ociąganiu sukcesów zawodowych oraz mają ułatwić rozpoczęcie i kontynuowanie nauki.
Pierwszą grupą ulg są ulgi podatkowe. Ulga dla młodych przysługuje podatnikom do 26 roku życia. Studenci, którzy pracują lub odbywają płatne praktyki, mogą skorzystać z ulgi podatkowej, która obniża podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Przychód osiągnięty ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, umów zlecenia, nie może przekroczyć 85 528 zł na rok, a wtedy pozostaje on nieopodatkowany.
Studenci mogą ubiegać się także o różnego rodzaju wsparcie finansowe. Przykładami takiego wsparcia są między innymi stypendia i granty. W naszym kraju istnieje wiele różnych programów, w ramach których można otrzymać stypendia i granty. Takie wsparcie finansowe może pokryć wiele wydatków (np. koszty nauki, zakupu podręczników i innych wydatków związanych z edukacją). Kolejną możliwością wparcia są kredyty studenckie. Są one przyznawane na korzystnych warunkach. Pozwalają one między innymi na sfinansowanie studiów. Można je spłacić po zakończeniu nauki, co jest korzystne dla osób, które potrzebują dodatkowego wsparcia finansowego.
Studenci w Polsce mogą korzystać również z wielu zniżek. Są to między innymi zniżki na bilety komunikacji publicznej, które znacząco obniżają koszty podroży. Dostępne dla studentów są również zniżki na bilety do kin, teatrów, muzeów i innych instytucji.
Ulgi dla osób młodych i studentów mają na celu ułatwienie dostępu do edukacji, wspieranie młodego pokolenia, pomaganie w ociąganiu celów zawodowych. Jest to ważny element, który zachęca młodych ludzi do rozwoju i nauki. Warto być świadomym dostępnych ulg i korzystać z nich, aby lepiej wykorzystać potencjał edukacyjny i zawodowy.
- Praktyczne wskazówki dla studentów
Studia dla wielu studentów to intensywny rozwój i nauki. W tym czasie coraz więcej studentów staje przed koniecznością zarabiania na swoje utrzymanie często w nowym miejscu. Ważnym krokiem jest rozpoczęcie poszukiwań swojej pracy/stażu. Jedną z pierwszych czynności jest regularne przeglądanie ofert pracy. Można to robić na stronach internetowych lub uczelnianych tablicach ogłoszeń. Warto wspomóc się uczelnianymi Biurami Karier, które pomagają w zalezieniu pracy i prowadzą doradztwo zawodowe na uczelniach. Kolejną wskazówką jest bezpośredni kontakt z pracodawcami, nawet jeżeli nie ma aktualnie ofert czy wolnych wakatów. Warto wysłać swoje CV, aby pokazać swoją gotowość i chęć do podjęcia pracy.
Po przejściu rekrutacji, w przypadku chęci rozpoczęcia współpracy z daną firmą, warto zrozumieć i dokładnie zapoznać się z umową. Dokładnie z jej warunkami, zakresem obowiązków, wynagrodzeniem, godzinami pracy i kluczowymi elementami zatrudnienia. Ważnym elementem jest posiadanie aktywnego rachunku bankowego, na który będzie wypłacane wynagrodzenie.
Bardzo ważne jest zdawanie sobie sprawy, że w pracy mogą wystąpić różnego rodzaju konflikty. Warto je rozwiązywać za pomocą otwartej i szanującej druga stronę komunikacji. Należy nie bać się rozmawiać i zgłaszać uwag czy problemów, które występują. W razie większych problemów istnieje możliwość zgłoszenia sprawy do innych organów czy instytucji np. inspekcji pracy.
Podsumowując, zrozumienie prawa pracy i skuteczne zarządzanie karierą są ważne dla studentów starających się godzić pracę i naukę. Ważna jest nie tylko ochrona praw pracowników, ale także rozwój udanej kariery i osiąganie sukcesów w życiu zawodowym.
Bibliografia:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
- https://www.infor.pl/prawo/praca/umowa-o-prace/229211,Zalety-i-wady-umowy-o-prace-zlecenia-lub-o-dzielo.html
- https://www.livecareer.pl/porady-zawodowe/jak-znalezc-prace
- https://www.gov.pl/web/finanse/bez-pit-dla-mlodych
- https://studia.dlastudenta.pl/artykul/ulgi-i-znizki-dla-studentow-gdzie-obowiazuja,146412.html